Αναφορά του Δημήτρη Κουσελά στη Βουλή για αναβάθμιση του σιδηροδρόμου στην Πελοπόννησο.

Αναφορά στη Βουλή προς τον Υπουργό Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων, κατέθεσε, ο βουλευτής Μεσσηνίας του ΠΑΣΟΚ κ. Δημήτρης Κουσελάς, ζητώντας να προωθηθεί κατά προτεραιότητα η αναβάθμιση του σιδηροδρόμου στην Πελοπόννησο, που αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την τουριστική ανάπτυξη και την προώθηση των τοπικών προϊόντων της Μεσσηνίας στην εγχώρια και στις διεθνείς αγορές.

Το πλήρες κείμενο της Αναφοράς έχει ως εξής:.................

«Σας διαβιβάζω αντίγραφο της 3168/10-3-2010 επιστολής του Προέδρου του Επιμελητηρίου Μεσσηνίας, σε οποία τονίζεται, μεταξύ άλλων, η επιτακτική ανάγκη αναβάθμισης του σιδηροδρομικού δικτύου της Δυτικής Πελοποννήσου και η πλήρης κάλυψη από αυτό της πόλης και του λιμένα της Καλαμάτας.

Παρακαλώ να δείτε τα αναφερόμενα στο συνημμένο με ιδιαίτερη προσοχή, διότι ο σιδηρόδρομος είναι ένα ασφαλές, σύγχρονο, οικονομικό και φιλικό στο περιβάλλον μέσο μεταφοράς επιβατών και προϊόντων.

‘Όπως έχω επανειλημμένα επισημάνει και σε προγενέστερες Ερωτήσεις και Αναφορές μου για το θέμα, ο εκσυγχρονισμός και η αναβάθμιση του σιδηροδρομικού δικτύου στη Δυτική Πελοπόννησο αλλά και στο σύνολο της Πελοποννήσου, αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την τουριστική ανάπτυξη και την προώθηση των τοπικών προϊόντων της Μεσσηνίας στην εγχώρια και στις διεθνείς αγορές. »

Επιστολή του Προέδρου Επιμελητηρίου Μεσσηνίας προς τον Υπουργό Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων.

Κύριε Υπουργέ,

Θα θέλαμε να ενώσουμε και τη φωνή των επιχειρήσεων, που εκπροσωπούμε, στην φωνή του ΤΕΕ Δυτικής Ελλάδος και να δηλώσουμε, ότι και κατά τη δική μας άποψη, η τυχόν ματαίωση ή περικοπή του έργου της κατασκευής της σιδηροδρομικής γραμμής υψηλών ταχυτήτων της Δυτικής Πελοποννήσου, ισοδυναμεί με στασιμότητα στην περιφερειακή ανάπτυξη της όλης περιοχής.

Αν και στην Πελοπόννησο σήμερα ο σιδηρόδρομος υπολειτουργεί, οι ευκαιρίες αναζωογόνησής του μεσοπρόθεσμα είναι σημαντικές, ιδίως εάν κάποιος λάβει υπόψη του τις δομικές αλλαγές των συστημάτων μεταφορών διεθνώς και ειδικότερα στο γεωπολιτικό πλαίσιο της ευρύτερης περιοχής της Νοτιοανατολικής Ευρώπης και Ανατολικής Μεσογείου.
Σήμερα παρουσιάζεται το εξής παράδοξο φαινόμενο: η παρούσα κατάσταση λειτουργίας του σιδηροδρόμου –αλλά και του συνολικού μεταφορικού συστήματος- στην περιοχή είναι αντιδιαμετρικά αντίθετη σε σχέση με τις πραγματικές ευκαιρίες, προοπτικές λειτουργίας και την «εμβέλεια» του συστήματος στο βραχυ-μεσοπρόθεσμο μέλλον, που θα τεκμηριωθούν παρακάτω.

Για να τις κατανοήσει κανείς τις υφιστάμενες ευκαιρίες και προοπτικές, πρέπει να αναλύσει:

Α) τις τάσεις ανάπτυξης των μεταφορών στην ευρύτερη περιοχή και
Β) τα σημαντικότατα πλεονεκτήματα της Καλαμάτας σε σχέση με αυτές τις τάσεις.

Η κυρίαρχη τάση οργάνωσης του μεταφορικού συστήματος στην Ευρώπη και τις όμορες ευρύτερες περιφέρειες βασίζεται στην ανάπτυξη των «συνδυασμένων μεταφορών», ήτοι των μεταφορικών αλυσίδων με χρήση θαλάσσιων ή/και σιδηροδρομικών μέσων ως εναλλακτικών διαδρομών στις από πόρτα σε πόρτα οδικές. Αυτή η οργανωτική μορφή ανταποκρίνεται τόσο στις τεχνικές και οικονομικές αναγκαιότητες (μεγάλες χωρητικότητες μέσων μεταφοράς σε σχέση με το φορτηγό, παράκαμψη κορεσμένων οδικών αξόνων, οικονομίες κλίμακας) όσο και σε πολιτικές, περιβαλλοντικές και κοινωνικές αναγκαιότητες (μεταφορές φιλικότερες προς το περιβάλλον, μείωση ατυχημάτων και γενικότερα μείωση του «κοινωνικού» κόστους οδικής μεταφοράς).

Στις θαλάσσιες μεταφορές ειδικότερα, η ναυτιλιακή βιομηχανία αναδιοργανώνεται σημαντικά, ώστε να ανταποκριθεί σε σημαντικές νέες προκλήσεις. Οι θαλάσσιες μεταφορές αυξάνουν το μερίδιό τους και εκσυγχρονίζονται στο πλαίσιο μιας διαδικασίας απόλυτου συντονισμού με τα χερσαία μέσα μεταφοράς. Στη διαδικασία αυτή συμβάλλει ιδιαίτερα και η Ευρωπαϊκή Πολιτική Μεταφορών, ενθαρρύνοντας με διάφορες δράσεις την ανάπτυξη της ναυτιλίας κοντινών αποστάσεων (short sea shipping). Το δίκτυο λιμένων της νοτιοανατολικής Μεσογείου φαίνεται να αναδιατάσσει την ιεραρχική δομή του, καθώς μέρος του μεταφορικού έργου των μεγάλων λιμένων αναμένεται να μεταφερθεί σε μεσαίου μεγέθους λιμένες στις απολήξεις των χερσονήσων. Η δε ανάπτυξη ή αναβάθμιση των σιδηροδρομικών δικτύων υποδομής αποτελεί σήμερα μέγιστη προτεραιότητα στην Ευρώπη, με στόχο την απορρόφηση μεριδίου της κορεσμένης οδικής μεταφοράς. Ταυτόχρονα, δεν νοείται πλέον λιμάνι χωρίς σιδηροδρομική σύνδεση. Ειδικότερα στην περίπτωση των εμπορευματικών μεταφορών, μόνον ο σιδηρόδρομος μπορεί να επεκτείνει την ενδοχώρα των λιμένων και να προωθήσει προϊόντα με ασφάλεια και αξιοπιστία, χωρίς συμφόρηση και έντονο περιβαλλοντικό κόστος.

Σε σχέση με αυτές τις διεθνείς τάσεις, η Καλαμάτα είναι η μία από τις δύο μοναδικά «προικισμένες» γεωγραφικά και από άποψη δικτύων υποδομής περιοχές στην Ελλάδα, ικανή να αποτελέσει σημαντικό εθνικό και υπερεθνικό κόμβο μεταφορών (η άλλη είναι η περιοχή Αλεξανδρούπολης για διαφορετικούς λόγους). Η Καλαμάτα διαθέτει λιμάνι, σιδηροδρομική σύνδεση και αεροδρόμιο, ενώ φυσικά ο δυτικός οδικός άξονας (Ιόνια οδός-Ολυμπία οδός) διασφαλίζει την περιφερειακή και εθνική/διεθνή οδική ένταξη της περιοχής. Επομένως, η Καλαμάτα αποτελεί σπάνια περίπτωση προσπέλασης σε όλα τα μέσα μεταφοράς και δυνατότητας ανάπτυξης πόλου συνδυασμένων μεταφορών. Επιπλέον, η γεωγραφική θέση του λιμένα της Καλαμάτας στην απόληξη χερσονήσου έχει πλεονεκτήματα για την προσέλκυση «κυκλικών» τακτικών γραμμών της Μεσογείου, στο προαναφερθέν πλαίσιο αναδιάταξης μεταφορικών γραμμών. Οι διαπιστωμένες προοπτικές ανάπτυξης σημαντικών ανταλλαγών προϊόντων μεταξύ της Ελλάδας, και ειδικότερα Πελοποννήσου, και χωρών της βορείου Αφρικής, δημιουργούν σημαντικές προοπτικές για το λιμάνι της Καλαμάτας. Το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα της Καλαμάτας έγκειται στη δυνατότητα αλληλοτροφοδότησης της σιδηροδρομικής γραμμής της νοτιο-δυτικής Πελοποννήσου και του λιμένα της Καλαμάτας. Η ανάπτυξη μιας τέτοιας συνδυασμένης μεταφοράς επιτρέπει την επέκταση των μεταφορικών αλυσίδων σε εθνική και διεθνή κλίμακα. Ενοποιεί διαφορετικές γεωγραφικές κλίμακες μεταφοράς εμπορευμάτων: προώθηση τοπικών και περιφερειακών προϊόντων και συμβολή στη διαμετακόμιση του άξονα Μέσης Ανατολής- Βορείου Αφρικής -Ιονίου- Αδριατικής. Η διατήρηση της σιδηροδρομικής πρόσβασης της Καλαμάτας και η σύνδεσή της με το λιμάνι της Πάτρας δημιουργεί διάδρομο εξορθολογισμού του συστήματος.

Η παραπάνω συλλογιστική δεν περιορίζεται μόνο στην ανάπτυξη ανταγωνιστικών μεταφορικών συστημάτων, με αυτονόητα οφέλη για την περιοχή. Πέραν αυτού, το μεταφορικό σύστημα θα αποτελέσει «εργαλείο» για την προσέλκυση και ανάπτυξη και άλλων παραγωγικών δραστηριοτήτων. Η ανάπτυξη της συνδυασμένης μεταφοράς έχει τις προϋποθέσεις προσέλκυσης νέων επενδύσεων και οικονομικών δραστηριοτήτων σχετικών με τη διαμετακόμιση, την οργάνωση του μεσογειακού εμπορίου, την τυποποίηση προϊόντων, τη συναρμολόγηση και τελειοποίηση τελικών προϊόντων κ.λπ., φαινόμενα που ήδη έχουν παρατηρηθεί σε αντίστοιχες περιοχές διεθνώς.

Επομένως, οι εκτιμήσεις του μελλοντικού ρόλου της Καλαμάτας και της ευρύτερης περιοχής δεν απορρέουν από μία συνήθη και εύκολα γενικεύσιμη πολιτική ρητορική ανεξαρτήτως γεωγραφικής περιοχής και συγκυρίας, αλλά από μία επιστημονική αξιολόγηση και ανάλυση τόσο των πολύ πρόσφατων τάσεων των μεταφορικών συστημάτων, όσο και των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών της περιοχής. Η άγνοια των νέων δεδομένων και εξελίξεων στον τομέα των μεταφορών είναι εγκληματική: θα μπορούσε να «παγιοποιήσει» μία λανθασμένη αντίληψη περί μη χρησιμότητας του σιδηροδρόμου στην περιοχή, παρασυρόμενη από το παρόν και μία τελείως στατική και κοντόφθαλμη προσέγγιση του ζητήματος. Επιπλέον, η αξιολόγηση της σημασίας του σιδηροδρόμου σε σχέση μόνο με την υφιστάμενη κίνηση με βάση τη σημερινή δομή λειτουργίας του συστήματος μεταφορών, είναι περιοριστική των προοπτικών του και μη ορθολογική, δεδομένου ότι δεν υπολογίζει την δυνάμενη να διαμορφωθεί δυναμική. Η αξιοποίηση των πλεονεκτημάτων της περιοχής είναι απόλυτα εφικτή. Απαιτείται διορατικότητα και ολοκληρωμένος σχεδιασμός εκ μέρους των αρμοδίων φορέων και επιχειρηματικότητα με όραμα εκ μέρους των ιδιωτικών φορέων.

Ο σιδηρόδρομος και η θαλάσσια μεταφορά σε ένα πλαίσιο φιλοσοφίας συνδυασμένων μεταφορών είναι το μέλλον. Η Καλαμάτα έχει την τύχη να διαθέτει σιδηρόδρομο και λιμάνι, ώστε να αποτελέσει το πρώτο τέτοιο πόλο συνδυασμένης μεταφοράς μεσαίου μεγέθους και ήπιας κίνησης, χωρίς να ξεκινήσει από το «μηδέν».

Βασιζόμενοι στην ανωτέρω σύντομη ανάλυση σχετικά με τις προοπτικές της πόλης μας, συμφωνούμε με το ΤΕΕ Δυτικής Ελλάδας, ότι στις μέρες μας «ανάπτυξη δεν νοείται χωρίς το σιδηρόδρομο, το ασφαλέστερο, οικονομικότερο και φιλικότερο προς το περιβάλλον “πράσινο” μέσο μεταφοράς». Ο Τουρισμός, η μεταφορά και εξαγωγή των τοπικών προϊόντων, αλλά και η διακίνηση των κατοίκων προς τα μεγάλα αστικά κέντρα (Πάτρα και Αθήνα) θα διευκολυνθούν πολλαπλά από το εν λόγω έργο, το οποίο σε καμιά περίπτωση δεν θα πρέπει να ματαιωθεί ή να περικοπεί.

Επίσης, θεωρούμε τουλάχιστον αδικαιολόγητες, ενέργειες, όπως η επικάλυψη τμήματος των σιδηροδρομικών γραμμών στο λιμάνι της Καλαμάτας, που επιδιώκουν να δημιουργήσουν τετελεσμένες καταστάσεις στην πράξη, όταν ολόκληρη η Πόλη μας και ο Νομός μας θα έπρεπε να προσβλέπει στο έργο της σιδηροδρομικής σύνδεσης της Δυτικής Πελοποννήσου, ως έργο-μοχλό ανάπτυξης και να επιδιώκει με κάθε τρόπο την οριστικοποίηση και επίσπευσή του. Η επικάλυψη αυτή δημιουργεί σημαντικούς κινδύνους για τις μελλοντικές αναπτυξιακές προοπτικές της ευρύτερης περιοχής και θα πρέπει άμεσα να αρθεί..

Με εκτίμηση,


Γιώργος Καραμπάτος
Πρόεδρος Επιμελητηρίου Μεσσηνίας