Πρόσφυγες από τη Σομαλία και το Σουδάν δουλεύουν και ζουν υπό άθλιες συνθήκες
Κάποιο πρωινό, στις αρχές Μαΐου, οι κάτοικοι των Φιλιατρών του νομού Μεσσηνίας είδαν την πλατεία και τους γύρω δρόμους γεμάτους ψηλόλιγνους μαύρους. Ήταν η περίοδος συγκομιδής των καρπουζιών. Οι εκατοντάδες ανώνυμοι από τη Σομαλία και το Σουδάν δούλεψαν για ενάμιση περίπου μήνα στα χωράφια από τις επτά το πρωί έως τις πέντε το απόγευμα, με 20 ευρώ την ημέρα. Κοιμόντουσαν κατά δεκάδες κάτω από τις ελιές, κάποιοι «τυχεροί» σε μισοκατεστραμμένες αγροτικές αποθήκες, αφόδευαν όπου μπορούσαν, έτρωγαν ό,τι έβρισκαν.
Οταν έφθασαν οι Επιθεωρητές Εργασίας από την Καλαμάτα, οι περίπου δέκα ντόπιοι «μεγαλοπαραγωγοί» τούς παρακάλεσαν να μην κάνουν τίποτα μέχρι να τελειώσει η συγκομιδή του καρπουζιού. Στα τέλη Ιουνίου, όταν το καρπούζι τελείωσε, ο αστυνομικός διοικητής, ελεύθερος πλέον, εξέδραμε με τρία περιπολικά, εκφόβισε τους εξαθλιωμένους ανεπιθύμητους κι αυτοί πήραν τον δρόμο για την Αμαλιάδα. Διότι εκεί τα καρπούζια αρχίζουν να μαζεύονται αρχές Ιουλίου...
Κατόπιν εορτής
Τα παραπάνω διηγούνται άνθρωποι της περιοχής, όχι οι ίδιοι οι Σομαλοί, γιατί αυτοί δεν ξέρουν να μιλήσουν ούτε αγγλικά, πόσο μάλλον ελληνικά. Άλλωστε, όταν φτάσαμε στην περιοχή, ελάχιστοι είχαν απομείνει. Η «Κ» επισκέφθηκε τον αστυνομικό διευθυντή και τον ρώτησε τι ακριβώς συνέβη. Εκείνος απάντησε ότι «τους προειδοποίησα με ένα αυτοκίνητο να φύγουν, διότι ο κόσμος είχε παραπονεθεί και φοβόταν για τη δημόσια υγεία». Στην ερώτηση γιατί δεν είχε ειδοποιήσει νωρίτερα την υγειονομική υπηρεσία, απάντησε ότι θα ήταν άσκοπο, αφού, έτσι και αλλιώς, «θα ερχόταν έπειτα από ένα μήνα...». Κι όταν τέλος ρωτήσαμε γιατί «προειδοποίησε» να εγκαταλείψουν την πόλη άνθρωποι που, σύμφωνα με τη νομοθεσία, δικαιούνται αίτησης πολιτικού ασύλου και δεν τους ενημέρωσε για τα δικαιώματά τους, είπε απλά «μα κανένας δεν ήρθε να κάνει αίτηση για πολιτικό άσυλο»...
Αν και έμαθαν για το δικαίωμά τους από τον Σουδανό μεταφραστή του Ελληνικού Συμβουλίου, κανένας δεν τόλμησε να υποβάλλει αίτηση για πολιτικό άσυλο στο αστυνομικό τμήμα. Οι «ένστολοι» του πολέμου στην πατρίδα τούς είχαν ενσταλάξει τον τρόμο.
Ο 28χρονος Ιμπραήμ
Καθισμένος στο παγκάκι της πλατείας της πόλης, ο 28χρονος Ιμπραήμ από τη Σομαλία εξηγεί σε σπασμένα ελληνο-αγγλικο-σομαλικά «χάσαμε την ειρήνη στη χώρα μας. Αν καταφέρουμε να επιβιώσουμε και να δουλέψουμε εδώ, θα στείλουμε χρήματα στις οικογένειές μας. Δεν έχουμε επαφή μαζί τους, γιατί δεν έχουμε λεφτά να πάρουμε τηλέφωνο». Λίγο πιο πέρα κάτω από τα δένδρα, έχει το «ευρωπαϊκό» σπίτι του μαζί με άλλους δύο συμπατριώτες του. Ηρθαν στα Φιλιατρά πριν από ένα μήνα, διότι στην Αθήνα δεν υπάρχουν δουλειές. Εξουθενωμένοι και οι τρεις, με εξαθλιωμένα ρούχα. Πίσω στην αφρικανική ήπειρο ο Ιμπραήμ έχει αφήσει ένα δίχρονο παιδί, άλλος συμπατριώτης του ένα εννιάχρονο. «Υπάρχει λίγη δουλειά», προσθέτουν οι άλλοι δύο με απελπισία. Μια ημέρα δουλεύουν, δύο όχι. Είκοσι ευρώ για δέκα ώρες δουλειάς και όποιος αντέξει...
Σε μια καινούργια αγροτική αποθήκη, έξω από το χωριό, κατοικεί άλλη ομάδα νεοφερμένων, από το Σουδάν αυτή τη φορά. Εκτός από τους άνδρες, στην αποθήκη βρίσκονται και μερικές γυναίκες. Εκείνες που βρίσκονται μέσα στην αποθήκη «φυλάσσονται» από τους άνδρες ομοεθνείς και δεν μπορούμε να τις πλησιάσουμε. Στη διεθνή βιβλιογραφία αναφέρεται ότι στη συντριπτική τους πλειοψηφία οι Αφρικανές γυναίκες-πρόσφυγες πέφτουν θύματα σεξουαλικής εκμετάλλευσης τόσο από «αφεντικά» στις δουλειές, όσο και από ομοεθνείς. Οι γυναίκες πάντως παίρνουν μικρότερο μεροκάματο, 14 ευρώ τη μέρα.
Κάθε πρωί στις 6.30, στον δρόμο έξω από την αποθήκη, περιμένουν για δουλειά ο Μοχάμετ, που ήταν στη χώρα του ταξιτζής, ο φοιτητής Ανάς και ο Αχμέτ. Λένε ότι ευχαριστούν τους Ελληνες, γιατί τους έδωσαν ρούχα κι ελπίζουν να καταφέρουν να μείνουν στο χωριό για πάντα. Εχουν ήδη «περιοδεύσει» βέβαια σε πολλές αγροτικές καλλιέργειες στην Πελοπόννησο: Κορινθία, Βάρδα-Μανολάδα, Καλαμάτα. Παντού, η ίδια κατάσταση.
Οι «παλιοί» στο χωριό
Μέσα στο χωριό, «παλαιότεροι» Σουδανοί και Ρουμάνοι κατοικούν σαν τυφλοπόντικες σε μισοκατεστραμμένα σπίτια. Ο Αλβανός ιδιοκτήτης ενός τέτοιου σπιτιού, που βρίσκεται κοντά στο δημαρχείο, το νοικιάζει 400 ευρώ το μήνα σε 10 Σουδανούς. Η δυσοσμία κατακλύζει όποιον περάσει το κατώφλι. Διαλυμένα παπούτσια, τρύπιες πετσέτες απλωμένες σε σχοινιά, αλουμινένια δοχεία που χρησιμοποιούνται για σκεύη κουζίνας, μαρτυρούν ότι... εκεί κατοικούν άνθρωποι. Κάποιοι Ρουμάνοι, περισσότερο «τυχεροί», πληρώνουν 300 ευρώ τον μήνα για ένα μεγαλύτερο σπίτι, που διαθέτει υποτυπώδη «τουαλέτα» στην αυλή.
Κάθε πρωί στις έξι όλοι αυτοί –Ρουμάνοι, Βούλγαροι, οι λιγοστοί Αφρικανοί– γεμίζουν την πλατεία των Φιλιατρών. Περιμένουν να τους πάρει κάποιος για δουλειά. Οι τιμές παζαρεύονται στην πλατεία και οι λευκοί εργάτες προτιμούνται. Εξάλλου οι Ρουμάνοι και οι Βούλγαροι πηγαινοέρχονται νόμιμα στην Ελλάδα μετά την ένταξη των χωρών τους στην Ε.Ε. και έχουν μάθει ελληνικά.
Στο Αγροκήπιο
Νότια των Φιλιατρών, στο Αγροκήπιο, μια εικόνα αιφνιδιάζει. Σουδανοί ζουν μέσα σε μια παράγκα από χαρτί και πλαστικό. Ο σωρός από χαρτόνια και πλαστικά στην άκρη ενός χωραφιού μαρτυρεί ότι πριν από λίγο καιρό οι παράγκες ήταν πολύ περισσότερες. Λιμνάζοντα νερά ανακατεύονται με βρωμιές κάθε είδους, δημιουργώντας ιδανικές συνθήκες για προβλήματα υγείας. Ο καθένας πληρώνει 20 ευρώ τον μήνα στον Ρουμάνο που έχει στήσει την παράνομη παράγκα.
Και οι δημοτικές αρχές τι κάνουν; Τίποτα. Όπως χαρακτηριστικά μας είπε ο αντιδήμαρχος, συνταξιούχος Λυκειάρχης, κ. Χαράλαμπος Παγάνης: «Τι να κάνουμε δηλαδή; Αυτοί δεν θέλουν να μένουν σε σπίτια».
Και οι κάτοικοι; Κάποιοι αδιαφορούν, άλλοι αγωνιούν και θέλουν να βρεθούν λύσεις. Δείχνουν τα δύο κινέζικα μαγαζιά της πλατείας και μιλάνε με χαρά για τα μικρά Κινεζάκια που πηγαίνουν κανονικά στο σχολείο. Ανησυχούν για τους τσιγγάνους από τη Ρουμανία και τη Βουλγαρία που δεν στέλνουν τα παιδιά τους στο σχολείο. Χαίρονται για τους Αλβανούς που έχουν αφομοιωθεί στην τοπική κοινωνία. Στέκονται αμήχανοι μπροστά στο νέο πρόβλημα που δημιουργείται από την υπερεκμετάλλευση πεινασμένων. Όμως, πάνω απ’ όλα μιλούν για την ανεργία που μαστίζει τη νέα γενιά της πόλης, τους Έλληνες αυτή τη φορά: «Ο μεσάζοντας αγοράζει 20 λεπτά το ζευγάρι τα αγγούρια, τα κολοκυθάκια τα δίνουμε στα γουρούνια, πουλάμε το λάδι 2,40 ευρώ το λίτρο. Η αγροτική δουλειά πεθαίνει. Άλλες δουλειές δεν υπάρχουν. Τι θα γίνουν τα παιδιά μας;»
Από το Σουδάν στο νομό Ηλείας με 4.500 δολάρια
Οι άνθρωποι αυτοί έχουν ταξιδέψει πολύ για να φτάσουν στην Ελλάδα. Στη σκληρή διαδρομή, μέσα από την έρημο, από τη Σομαλία και το Σουδάν στην Αίγυπτο και μετά στη Συρία, συνοριοφύλακες και στρατιώτες ήταν συνέχεια ο μεγάλος φόβος. «Στολή» λοιπόν σημαίνει απειλή, ίσως γι’ αυτό δεν απευθύνονται ποτέ στις αρχές, δεν ξέρουν άλλωστε καν ότι για την ελληνική νομοθεσία είναι πρόσφυγες και έχουν δικαιώματα. Η διαδρομή από το Σουδάν στη Συρία κοστίζει 1.500 δολάρια, λένε. Από τη Συρία στην Τουρκία χρειάζονται άλλα 1.000 δολάρια και το τελικό ταξίδι με τη βάρκα από την Τουρκία στην Ελλάδα τιμάται 2.000 δολάρια. Πώς πληρώνουν τόσο μεγάλα ποσά; Τουλάχιστον ένας χρόνος δουλειά χρειάζεται για να πληρωθεί το ταξίδι από το Σουδάν στη Συρία, ακόμη τέσσερις μήνες δουλειάς για τη διαδρομή από τη Συρία στην Τουρκία και τουλάχιστον ένας ακόμη χρόνος παραμονής στην Τουρκία για να πληρώσεις τα έξοδα της διαδρομής προς την Ελλάδα. Όλη η διαδρομή μπορεί να διαρκέσει έως και πέντε χρόνια.
Όλο αυτόν τον καιρό δουλεύουν όπου βρουν, όποτε βρουν. Τρώνε κάθε δυο ή τρεις ημέρες, μένουν σε σκουπιδότοπους, αποθήκες, στον δρόμο. Η φυματίωση και άλλες ασθένειες θερίζουν. Πεσμένα δόντια, κιτρινισμένα μάτια...
Ο Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης σε έρευνά του για την παράνομη μετανάστευση από την Τουρκία καταγράφει έξι διαδρομές λαθραίας μεταφοράς από την Τουρκία στην Ελλάδα. Μια χερσαία (Έβρος) και πέντε θαλάσσιες. Η νοτιότερη γεωγραφικά διαδρομή ξεκινάει από την περιοχή της Αττάλειας και έχει «απευθείας σύνδεση» με τον νομό Ηλείας.
www.kathimerini.gr - Ρεπορτάζ Μαρία Δεληθαναση, 13/7/08
